فستیوال زمستانی در خلخال

جشنواره ورزشهای زمستانی خلخال دو سال است که در محل تفرجگاه اندبیل و در بهمن ماه برگزار می شود که سال دوم بسیار پر رونق تر از سال اول و با استقبال بی نظیر شرکت کننده از استانهای مختلف کشورمان و همشهریان خلخالی برای دیدن این جشنواره همراه بود .

در این جشنواره دو روزه ورزشکار در رشته های کوهنوردی، تیراندازی به اهداف پروازی، اسکی، تیوپ سواری، دوچرخه سواری و موتورسورای کوهستان به رقابت با همدیگر می پردازند .
در بخش ساخت تندیسهای یخی و برفی نیز شرکت کنندگان از استانهای مختلف کشورمان به رقابت می پردازند.
استقبال شرکت کنندگان از این جشنواره در بهمن 87 به حدی بود که جاده شش کیلومتری خلخال به روستای اندبیل با ترافیک سنگینی رو به رو شد و بسیاری از علاقمندان با پای پیاده خود را به محل برگزاری جشنواره رساندند. به گفته تعدادی از دوستان برگزاری چنین مراسمی در خلخال بی سابقه بوده است .

روز برگزاری این جشنواره چنان جذابیت و هیجانی دارد که از همه شهروندان عزیز برای شرکت در این جشنواره و داشتن یک روز خوب و پر هیجان دعوت می کنیم .

جشنواره رغایب در خلخال

جشن رغایب یا جشن آرزوها که در مناطق مختلف آذربایجان به " اولولر بایرامی " شهرت دارد در خلخال و در شهر کلور به سبک و سیاق خاصی برگزار می شود .

اولین شب جمعه ماه رجب ،‌لیله الرغایب یا به عبارتی " شب آرزوها " ست که فضیلت بسیاری دارد و به منظور کسب هر چه بیشتر رحمت الهی و رسیدن به حوائج معنوی ، اعمالی نیز برای آن ذکر شده است .

اعتقاد ویژه اهالی منطقه بر آن است که چون در عید رغایب ، حضرت خدیجه ( س ) همه اموال و دارایی اش را به حضرت محمد (ص) بخشید ، به شکرانه آن باید بهترین سوغاتی های محلی را پخت و و خیرات کرد . درهفته های منتهی به برگزاری جشن رغایب ،‌پخت و پز سوغاتی های محلی رواج خاصی دارد . از جمله این سوغاتی ها نوعی حلوای محلی است که به سه شیوه و شکل متفاوت تهیه می شود " طبقی ، ضیابری  و موچه " که ترکیب ساده و در عین حال ماهرانه ای از آرد برنج ، عسل و دوشاب است که همراه با گردوی خرد شده مزه بسیار لذیذی به خود می گیرد .

جشنواره رغایب هر ساله با استقرار گروههای مختلف مردم و خانواده هایشان در کنار امامزاده عبدالله کلور که به قولی از نوادگان امام موسی بن جعفر ( ع ) هستند از نخستین ساعات اولین جمعه ماه رجب آغاز می شود .

این امامزاده در دره سر سبز شاهرود ، زیر کوه زیبای " پلنگا " در کنار رودخانه شاهرود قرار دارد . محوطه این امامزاده و اطراف آن ،‌ به سبب وجود انبوهی از باغهای میوه ، محیط با طراوت و شادی را به منظور برپایی این جشن فراهم می کند . مردم این منطقه از خلخال ، در این روز ، با لباسهای محلی سعی در پاسداشت فرهنگ و گذشته خود دارند . مردان کت و شلوار و جلیقه هایی از جنس پارچه های بافته شده از پشم بز بر تن می کنند و کلاههایی به شکل تاس و از همین جنس بر سر می گذارند . بعضی از آنها نیز به یاد آبا و اجداد خود تفنگهای سر پر به همراه دارند . زنان منطقه نیز معمولا لباسهای محلی خاصی به نام " شی شلوار " می پوشند .

نخستین برنامه جشن رغایب ، زیارت اهل قبور و زیارت امامزاده عبداله است . حضور در نمایشگاه تولیدات و صنایع دستی منطقه است که نمونه های کوچکی از تولیدات ، صنایع دستی و آداب و رسوم مردم منطقه به نمایش عمومی در می آید . بافت انواع گیوه های محلی منقش به نقش های زیبای طبیعت و نقوش اسلیمی ، نمایش مراحل پخت انواع غذاها ،‌نان و انواع شیرینی های محلی ، نمایش بافت انوع طناب ها ، نمدها ، گلیم ، جاجیم  و لباسهای محلی از بخشهای این نمایشگاه است .

یکی از بخشهای اصلی جشن رغایب ، برپایی بازارچه محلی است . در این بازارچه کسبه وبازاریان منطقه شاهرود ، شهرهای مجاور و حتی استانهای مجاور نیز حضور یافته و اجناس و کالاهای گلچین شده خود را عرضه می نمایند .

خانواده هایی که از صبح در محل جشنواره حضور دارند ، ناهار را در همان محل با انواع غذاهای محلی ، مخصوصا  " فسنجان " صرف می کنند . بعد از ظهر نیز بیشتر به اجرای برنامه ها و بازیهای خاص محلی سپری می شود . از جمله این آیین ، مراسم " شنبه درزن خوانی " است . در این مراسم زنان میانسال و پیشکسوت با پر کردن کاسه ای از آب چشمه زلال کنار امامزاده و به نیت بر آورده شدن آرزوهای جوانان دم بخت ، دو عدد سوزن یا سنجاق را در قطعه چوبی کوچک فرو برده و در داخل کاسه آب می اندازند ، سپس اشعار خاصی را زمزمه می کنند . با نزدیک شدن این دو قطعه چون سوزن دار به همدیگر ، به نشانه ازدواج شخص نیت کرده ، فال او خوش یمن تلقی شده و با کف زدن و شعر خوانی حاضران همراه می شود . از دیگر آییهای این روز که ویژه زنان میانسال است ، اجرای مراسم " ایمچه سر " است . در این مراسم ،‌زنان در چندین گروه دایره ای شکل به دور هم چرخیده و به طور متناوب و با ریتم خاصی دستهای گرده کرده همدیگر را به بالا و پایین می برند . مشابه این مراسم در روز سیزده بدر نیز اجرا می شود .

مردان منطقه نیز در این روز بازیهای خاص را اجرا می کنند ،‌که از آن جمله بازی " قیشه مزا " یا همان " قیش ووردی " است . این بازی که حول یک دایره بزرگ و در محوطه ای وسیع به اجرا در می آید ، توسط دو گروه اجرا می شود .

در این میان کودکان ونوجوانان هم از تفریح و شادی بی نصیب نبوده و بازیهای خاص خود را انجام می دهند و بدین ترتیب روز جشن رغایب با بازگشت مهمانان و شلوغی مسیر برگشت و .... به پایان می رسد .

سوغات خلخال

کسانیکه به خلخال مسافرت می کنند اگه دست خالی از این شهر خارج بشوند کلاه سرشون رفته. پیشنهاد ما اینه که حتما از سوغات خاص این شهر استفاده کنند که عبارتند از :

1 . نانهای روغنی ( نزیک - تل تل - چای چورگی )

2 . عسل طبیعی خلخال که به لحاظ بکر بودن و کوهستانی بودن منطقه مطمئنا یکی از غنی ترین و طبیعی ترین عسلهای کشور می باشد و فرآورده خاص عسل که مخصوص شهر خلخال است و عبارتند از شیرعسل ، هویج عسل و پرتقال عسل

3 . شیرینی های محلی که البته پیدا کردنش سخته و فقط تو خونه ها پخته میشه

4 . صنایع دستی همچون  گلیم ، جورابهای پشمی دست باف ، شال ، قالیچه  و مهمتر از همه که شهرت جهانی داره جاجیم خلخال

5 . انواع میوه ها که هر کدام از این میوه ها رو در فصل خودش می تونید پیدا کنید که عبارتند از ( انواع سیب ، گلابی ، زرد آلو ، هلو ، انواع آلو ، گیلاس ، آلبالو ، گردو ، انگور ، توت ، خیار ، کمبزه ( خیرچا) ، شاتوت ، ریواس ( اوشقون ) و ...

امام زاده سید دانیال در خلخال

قعه متبرکه امامزاده سید دانیال (ع) در روستاى خانقاه سادات و در بالاى تپه کم ارتفاعى واقع شده است.

این روستا در 5 کیلومترى شمال شهرستان خلخال استان اردبیل واقع شده است.

شجره نامه این بقعه در زمانهای گذشته از بین رفته است.

طبق روایت اهالى امامزاده سید دانیال (ع) فرزند امام موسی الکاظم (ع)و برادر ناتنی حضرت امام رضا (ع)بوده و به روایت ریش سفیدان و اهالى روستا کرامات زیادى در حق مردم روا داشته است.

هر سال عده ای کثیری از زائران و مشتاقان اهل بیت (ع) از اطراف و اکناف منطقه به زیارت مرقد مطهر بخصوص در عید قربان و 28 صفر و 21 رمضان و دیگر اعیاد اسلامی مشرف می شوند .

براساس طرحی مجتمع زیارتی بقعه امام زاده سید دانیال خلخال در زیر بنای به مساحت۱۳۵۶ متر مربع شامل مسجد بقعه ، مهمانسرا ، زائرسرا، کتابخانه ، وضوخانه ، سرویس های بهداشتی و فضاهای سبز و… از سال ۱۳۸۹در حال تکمیل می باشد.بناى زیارتگاه در دو طبقه با نماى اصلى سنگ مرمریت سفید که در طبقه همکف بنا انبارى و در طبقه اول ضریح فلزى طلا کارى شده و شبستان مردانه و زنانه و زائر سرا قرارگرفته است.

ساختمان قدیمى این امامزاده کوچک بوده و دو ساختمان جدید در زمان هاى متفاوت بر آن اضافه شده است .

این امامزاده در اعیاد مذهبى داراى بیشترین زائر مى باشد.

ضریح مطهر طلاکارى شده که در ساختمان قدیمى و اصلى این بنا قرار گرفته است یک فضا مربع شکل است که تقریبا در مرکز بقعه متبرکه قرار گرفته است و یک درب چوبى مشبک جهت هدایت زائرین به این سمت مى باشد.

طرح جامع بقعه به همت هیئت امناى بقعه و اداره اوقاف و امور خیریه در دست تهیه مى باشد .

نقشه روستا های خلخال

جاذبه تاریخی خلخال

شهر خلخال بواسطه تاریخی کهن دارای آثار و بناهای تاریخی از اعصار گذشته میباشد.
 با معرفی جاذبه های تاریخی شهر خلخال می توان این شهر را یکی از مقاصد گردشگری گردشگران داخلی و خارجی محسوب کرد.
آثار تاریخی شهر خلخال به چند دسته تقسیم می شود که از آن جمله می توان به موزه های مردم شناسی، باستان شناسی، صنایع دستی و نگارخانه خطایی - بازار سرپوشیده شهر خلخال که یکی از بزرگترین بازارهای تاریخی ایران به شمار می رود و از قسمت های مختلفی با مشاغل گوناگون مانند: سرای خشکبار، کفاشان، مسگران، آهنگران زرگران، چاقوسازان و ... - مساجد میرزا علی  اکبر، مسجد جمعه، برج شاطر گنبدی در روستای صوما مقبره شیخ جبرائیل و حمام های متعددی از دوران صفوی و قاجار و همچنین پل های تاریخی این شهر نیز از دیگر اماکن تاریخی و گردشگری شهر خلخال می باشد.

صنایع و معادن

مهم‌ترین صنایع شهرستان خلخال را صنایع دستی تشکیل می‌دهند.

شهرستان خلخال یکی از مراکز مهم صنایع دستی استان اردبیل و نیز کل کشور محسوب می‌شود.

انواع جاجیم، گلیم، اشیای منبت کاری شده و صنایع چوبی از عمده‌ترین صنایع دستی این شهرستان است.

جاجیم بافی در اکثر روستاهای ایران به ویژه اغلب روستاهای آذربایجان مرسوم است و در هر منطقه دارای ویژگی‌های خاص می‌باشد در شهرستان خلخال جاجیم دارای ویژگی‌های خاص می‌باشد. در گذشته جاجیم مناسب‌ترین چیزی بود که مردم منطقه روی کرسی می‌انداختند که در این میان جاجیم چیچکلمه با ترکیبی از رنگ‌های متنوع و نقوش لوزی داخل الوان راه راه آن در ده و شهر از همه مشهور بود.

با متروک شدن کرسی زغالی بافت و مصرف جاجیم در شهرها و حتی در شهرستان‌های دور و نزدیک نیز به فراموشی می‌رفت ولی روستاییان طبق عادت قدیمی مناسب‌ترین روانداز کرسی زمستانی را رها نساخته‌اند.

پیشینه تاریخی

برخی از نویسندگان نام خلخال را با نام شهر قدیم خلخال واقع در ناحیه اوتی در ماورای قفقاز که در منابع ارمنی میان قرن دوم و پنجم میلادی به عنوان اقامتگاه زمستانی شاهان ارمنستان و سپس آلبانی (آران) آمده‌است مرتبط می‌دانند، ناحیه اوتی بر ساحل راست رود کورا در حدود گنجه و شمکور کنونی واقع بوده‌است. مرکز ناحیه‌ای که بعدها به نام خلخال معروف شد در سابق فیروز آباد بود و چون ویران شد خلخال به جای آن بر پا شد.

خلخال از شهرهای قدیمی و تاریخی آذربایجان است.

در کتاب‌های جغرافیایی و تاریخی سده‌های دوم و سوم هجری، مورخان و جغرافی دانان از جمله در کتاب «حدود العالم من المشرق الی مغرب» دربارهٔ خلخال چنین نوشته‌اند: «خلخال از شهرهای کوچک و از توابع آذربایجان بوده، محصول عمده آن گندم و جو بوده‌است و پلاس و گلیم و لباس پشمی و کرکی در آن بافند….»

در معجم البلدان که اواخر سده ششم هجری نوشته شده آمده‌است: «خلخال شهری است در مشرق آذربایجان و نزدیک گیلان و مزارع و آبادی آن بیش تر در وسط کوه‌های بلند قرار دارد از آن جا تا شهر قزوین هفت روز و تا اردبیل دو روز راه‌است و در این ولایت قلاعی بلند قرار دارد که مردمان آن هنگام حمله مغول به آنجا عزیمت نموده‌اند»

در «نزهه القلوب» که حمدلله مستوفی در اوایل سده هشتم هجری نوشته، دربارهٔ این شهر چنین آمده‌است: «خلخال شهر وسط بوده و اکنون دیهی است کما بیش صد موضع و به چهار ناحیه تقسیم می‌شود: خانندبیل، سنجبد، انجیل آباد و هشتچین.

جاده اسالم خلخال

این مسیر ۷۰ کیلومتری از اسالم به سمت خلخال را باطبیعت زیبا وچشم انداز چشم هر انسانی را به خود خیره می‌کند.

نصف مسیر جنگل ونصف مسیر نیز ییلاق تالشان می‌باشد.

نام برخی از مکانهای محلی این مسیر عبارتند از ۱- خرجیگل ۲-شرشر ۳-بیوک پیچ (پیچ بزرگ)۴- شوندول ۵- معدن ۶- ورگه دره ۷- اسب ونی ۸- متش ۹- لرزه ۱۰- چره سو ۱۱- کرمان ۱۲-گردنه معروف الماس ۱۳- مجره ۱۴- خوجین.

مسیر پیچ در پیچی که اسالم و خلخال را در دو استان اردبیل و گیلان به هم متصل می‌کند، یکی از زیباترین جاده‌های ایران است.

دامنه‌های سرسبز و گله‌های سفید گوسفندی که در دوردستها حرکت می‌کنند؛ چشم‌انداز ییلاق و کلبه‌های چوبی روستاییان و مه‌ای که دره‌ها را سفیدپوش می‌کند و گاهی حتی تا روی جاده می‌آید و درختان بلند و انبوه که سایه‌شان جاده کوهستانی را گاهی تاریک می‌کند؛ اینها از تابلوهای زیبای این مسیر هستند. انگار واقعاً در دنیای دیگری قدم گذاشته‌اید.

• جاده اسالم به همان اندازه که معروف است ناشناخته مانده است. راه‌های فرعی آن به آبشارها و چشمه‌سارهایی می‌رسد که کمتر کسی می‌شناسد. محلی‌ها اعتقاد دارند که حتی سازمان میراث فرهنگی هم از بسیاری از جاذبه‌های طبیعی منطقه خبر ندارد^.

کشاورزی و دامداری

شغل اصلی مردم این منطقه کشاورزی، دامداری و پرورش زنبور عسل است.

به طورکلی خلخال از مناطق کشاورزی، باغ داری و دام پروری استان اردبیل است و محصولات عمده اش گندم، جو و حبوبات، برنج، گردو، سیب، گلابی، انگور و پنبه‌است.

خلخال به لحاظ داشتن مراتع نسبتاً خوب از دامداری پیشرفته‌ای برخوردار است و انواع فراورده‌های شیری از قبیل: خامه، ماست، کره و پنیر و... هم چنین پشم، پوست و عسل از عمده‌ترین تولیدات دامی این منطقه به شمار می‌آیند.

گاوداری مروت شمشیری در روستای خللرگیلوان که با بیش از ۱۵۰ راس گاو شیرده و۵۵ راس گاو گوشتی به اقتصاد این منطقه کمک شایانی کرده وبا به کار گیری ۱۰ نفر بصورت شبانروزی و۵۰ نفر غیر مستقیم مشغول به کار شده‌اند مدیر این این مجموعه مروت شمشیری تأکید داشته که در آینده نزدیک زنبور داری وپرورش ماهی نیز از اولویتهای بسیار مهم بوده تا بتوان برای کلیه جوانان این روستا ایجاد اشتغال نمود.